ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Διάστρεμμα καλείται η στιγμιαία μετατόπιση των οστών της ποδοκνημικής άρθρωσης ή άλλων αρθρώσεων τα οποία άμεσα επανέρχονται στην αρχική τους θέση.
Κατά την μετατόπιση αυτή δύναται να δημιουργηθούν διαφόρου βαθμού ρίξεις των συνδέσμων της περιοχής. Ακόμη κακώσεις αρθρικού χόνδρου οστών της ποδοκνημικής και σπανιότερα κατάγματα που αφορούν τα σφύρα (έσω και έξω) και ακόμη σπανιότερα τον αστράγαλο ή την πτέρνα.
Το διάστρεμμα στην καθομιλουμένη αναφέρεται ως «στραμπούληγμα» προερχόμενο από την ιταλική λέξη strambare ή strangolare.
Το διάστρεμμα της ποδοκνημικής είναι η συχνότερη τραυματική βλάβη του ανθρωπίνου σώματος. Κάθε άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του έχει πάθει ένα ή περισσότερα διαστρέμματα (γύρισμα στο πόδι ή «στραμπούληγμα» το αναφέρει) στα οποία πιθανόν να μην έχει δώσει ιδιαίτερη σημασία προφανώς γιατί πρόκειται για ελαφρού βαθμού (1ου βαθμού). Στον γιατρό ή τον φυσικοθεραπευτή απευθύνονται οι τραυματίες όταν το διάστρεμμα είναι βαρύτερης μορφής (2ου ή 3ου βαθμού).
ΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η ποδοκνημική άρθρωση σχηματίζεται από 3 (τρία) οστά. Το περιφερειακό άκρο της κνήμης (έσω σφυρός) και της περόνης (έξω σφυρός) και τον αστράγαλο. Τα οστά αυτά συγκρατούνται και συνδέονται μεταξύ τους από συνδέσμους προσδίδοντας σε αυτά σταθερότητα και ορθή κίνηση. Οι σύνδεσμοι της ποδοκνημικής άρθρωσης διακρίνονται από την έσω πλευρά στους: Δελτοειδή σύνδεσμο ή έσω πλάγιο σύνδεσμο ο οποίος έχει 4 δεσμίδες και συνδέει την κνήμη με τον α) αστράγαλο πρόσθια και οπίσθια β) την πτέρνα γ) το σκαφοειδές οστό (μετατάρσια περιοχή). Από την έξω πλευρά στους: πρόσθιο και οπίσθιο αστραγαλοπερονιαίους που συνδέουν την περόνη με τον αστράγαλο και τον πτερνοπερονιαίο που συνδέει την περόνη με την πτέρνα. Ο τελευταίος είναι υπεύθυνος για την σταθερή πορεία του αστραγάλου και εμποδίζει τον υπτιασμό του κάτω άκρου. Η κνήμη και η περόνη συγκρατούνται μεταξύ τους από μια ισχυρή συνδέσμωση που καλείται: Κνημοπερωνιαία συνδέσμωση. Τέλος την σταθερότητα της άρθρωσης συμμετέχει και ο πελματιαίος πτερνοσκαφοειδής που συνδέει την πτέρνα με το σκαφοειδές οστό και εμποδίζει στις μεγάλες πιέσεις που ασκούνται στην κεφαλή του αστραγάλου την ολίσθηση του προς τα έξω. Όλη η άρθρωση της ποδοκνημικής καλύπτεται και προστατεύεται και εν μέρη τρέφεται από τον αρθρικό θύλακο. Οι βλάβες των συνδέσμων μπορούν να οδηγήσουν σε εκτεταμένη επαφή των αρθρικών επιφανειών και συνεπώς σε μια μονόπλευρα αυξημένη επιβάρυνση του αρθρικού χόνδρου στην αντίστοιχη περιοχή.
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑΤΩΝ
Διακρίνονται κλινικώς σε 3 κατηγορίες:
Τα διαστρέμματα 1ου βαθμού: στα οποία έχουμε την διάταση των ινών του συνδέσμου με πιθανή ρήξη ενός μικρού ποσοστού τους (έως 20% των ινών τους).
Τα διαστρέμματα 2ου βαθμού: εδώ έχουμε μερική ρήξη των ινών του συνδέσμου με ποσοστό από 25%-50% ankle sprain
Τα διαστρέμματα 3ου βαθμού: Πλήρη ρήξη του συνδέσμου ή κατά ankle sprain η ρήξη να αφορά άνω του 75% των ινών του συνδέσμου.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Πόνος, οίδημα(πρήξιμο στον αστράγαλο), αιμάτωμα, δυσκαμψία και δυσκολία στο βάδισμα είναι τα βασικά συμπτώματα κατά την υποκειμενική ή αντικειμενική εξέταση του τραυματία. Επίσης θόρυβος τύπου (κρακ) που μπορεί να ακούσει ο αθλούμενος την στιγμή του τραυματισμού μας βάζει σε υποψίες για κάταγμα στην περιοχή ή για 3ου βαθμού διάστρεμμα.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η υποκειμενική και η αντικειμενική εξέταση είναι ικανές να θέσουν την διάγνωση του διαστρέμματος και του βαθμού της βλάβης. Παράδειγμα εκτεταμένη συρταρωτή κίνηση της κνήμης στο αστράγαλο προσδίδει διάγνωση για διάστρεμμα 3ου βαθμού. Ο απεικονιστικός έλεγχος του διαστρέμματος δεν είναι πάντα απαραίτητος. Όμως αυτό εξαρτάται και από την αντικειμενική εξέταση π.χ. εάν υπάρχει έντονο άλγος κατά την ψηλάφηση στον έσω ή έξω σφυρό εάν ο τραυματίας έχει έντονη χωλότητα (αδυναμία βάδισης) τότε απαραίτητα συστήνεται απεικονιστικός έλεγχος. Η απλή ακτινογραφία καταγράφει την αρτιότητα ή μη των οστών της περιοχής. Η μαγνητική τομογραφία είναι σαφώς ο περισσότερο ενδεικτικός απεικονιστικός έλεγχος καθ’ όσον εκτός από τα οστά μας δίνει πληροφορίες για τους χόνδρους αλλά και τους μυς, τους τένοντες και τους συνδέσμους της περιοχής. Επίσης, την πιθανή παρουσία οστικού οιδήματος που αποτελεί αιτία επιμονής των ενοχλημάτων για αρκετό χρονικό διάστημα.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Είναι συντηρητική, η χειρουργική αποφεύγεται εκτός και αν συνυπάρχει κάταγμα στην περιοχή. Ο στόχος είναι να μειωθεί ο πόνος και το οίδημα, να ενισχυθεί ο σύνδεσμος που έχει βλάβη (ρήξη) και να επανέλθει ο αθλούμενος όσο πιο γρήγορα γίνεται στις καθημερινές δραστηριότητές του.
ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟ
Παγοθεραπεία: τοποθέτηση παγοκύστης στην περιοχή του διαστρέμματος για 3×10 λεπτά με 6λεπτη διακοπή μεταξύ των συνεδριών. Δηλαδή 10 λεπτά πάγος, 6 λεπτά απομάκρυνση του πάγου, έπειτα συνεχίζουμε με 10 λεπτά πάγο, 6 λεπτά απομάκρυνση του πάγου και τέλος άλλα 10 λεπτά πάγου. Η θεραπεία αυτή θα επαναλαμβάνεται 3-5 φορές την ημέρα και για 3 μέρες συνολικά. Ακολούθως την 4η,5η,6η μέρα επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία για 1 μόνον φορά όμως.
Σχετική ακινητοποίηση: με ελαστικό επίδεσμο ή νάρθηκα που αφαιρείται για την τοποθέτηση του πάγου. Για ένα διάστημα που ποικίλει από 5 ημέρες–15 ημέρες (ανάλογα τον βαθμό του διαστρέμματος) βαδίζει ο τραυματίας με βακτηρίες (πατερίτσες).
Ανάρροπη θέση: όταν ο τραυματίας είναι στο κρεβάτι πρέπει η ποδοκνημική να τοποθετείτε σε 2 μαξιλάρια ώστε να βρίσκεται ψηλότερα από το σώμα. Όταν κάθεται σε καρέκλα να μην κρέμονται τα πόδια (τοποθέτησή τους σε άλλη καρέκλα). Οι θέσεις αυτές θα βοηθήσουν στην πιο γρήγορη υποχώρηση του οιδήματος.
Περαιτέρω αγωγή: η φαρμακευτική αγωγή είναι χρήσιμη τόσο με την λήψη αντιφλεγμονωδών φαρμάκων για 3-10 ημέρες ανάλογα με τον βαθμό του διαστρέμματος και αντιοιδηματικών αλοιφών. Η φυσικοθεραπεία είναι σημαντικό βοήθημα στην αποκατάσταση του διαστρέμματος με κυρίαρχο μέλημα την κινησιοθεραπεία. Στα διαστρέμματα 2ου και 3ου βαθμού όπως σε εκείνα που συνοδεύονται από οστικό οίδημα σημαντική βοήθεια έχουμε με την χορήγηση ενζύμων και κολλαγόνου(τοπικές ενέσιμες εκχύσεις) που έχουν έντονη αντιφλεγμονώδη και αναπλαθητική δράση στον τραυματισμένο ιστό.
Τέλος, τα τελευταία χρόνια στην θεραπευτική φαρέτρα των διαστρεμμάτων της ποδοκνημικής που εμμένουν στις συνήθεις αγωγές έχει κάνει την εμφάνισή της και η ιαματική ιατρική όπου βασίζεται -στην προκειμένη περίπτωση- στην λουτροθεραπεία που είναι η χρήση θερμών μεταλλικών νερών από φυσικές πηγές με θερμοκρασία 20ο-38ο C με συγκέντρωση μεταλλικών στοιχείων τουλάχιστον 1g/L για θεραπευτικούς σκοπούς. Αντίθετα, η υδροθεραπεία αφορά κοινό νερό βρύσης και γίνεται σε μικρή πισίνα ή μπανιέρα ειδική, και αφορά ασκήσεις στο νερό ή εφαρμογή πίεσης του νερού με ειδικό μηχάνημα.
Τα συνοδά προβλήματα ενός διαστρέμματος β’ αλλά κυρίως γ’ βαθμού που χρονίζει η αποκατάσταση του είναι πολλά όπως: ελάττωση ή απώλεια της μυϊκής ισχύος, μείωση ή απώλεια κινητικότητας και σταθερότητας (αστάθεια ποδοκνημικής), άλγος και τελικά έκπτωση της λειτουργικότητάς του.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
Μια εφαρμογή και δοκιμή για την έναρξη των αθλητικών σας δραστηριοτήτων γίνεται με τον εξής τρόπο:
Δοκιμάζουμε να σταθούμε στις μύτες των δακτύλων του τραυματισμένου σκέλους για 20 δευτερόλεπτα και αναπηδούμε κατόπιν 10 φορές. Εάν δεν υπάρχει ιδιαίτερη ενόχληση αρχίζουμε την άσκηση. Κατ’ αρχήν, τρέξιμο σε ευθεία 10 λεπτά πολύ σιγά (30%) / διατάσεις 6 λεπτά / 10 λεπτά τρέξιμο πιο γρήγορα (50%) / 6 λεπτά διατάσεις, 8 λεπτά στον ίδιο ρυθμό του 2ου (50%) / διατάσεις.
Άσκηση που θα γίνει την 1η εβδομάδα (5 φορές)
Μετά την προπόνηση 2Χ10 λεπτά Παγοθεραπεία. Την 2η βδομάδα θα κάνετε για 3 ημέρες το ίδιο πρόγραμμα με αύξηση της ταχύτητας σε 60% ή μικρά ανοίγματα με αλλαγές κατεύθυνσης. Μέχρι τέλους της εβδομάδας μπαίνετε με την ομάδα, με προσοχή εάν δεν νοιώθετε σημαντικές ενοχλήσεις.
Σημ.: πριν την άσκηση τοποθετείτε στην τραυματισμένη ποδοκνημική θερμαντική αλοιφή και εφαρμόζεται μερική ακινητοποίηση με ελαστικό επίδεσμο ή επιστραγαλίδα.
