ΤΕΝΟΝΤΙΤΙΔΑ – ΤΕΝΟΝΤΟΠΑΘΕΙΑ
ΟΛΙΚΗ ΡΗΞΗ
Α’ ΜΕΡΟΣ
Γενικά στοιχεία
Ο αχίλλειος τένοντας είναι ινώδης ιστός ο μεγαλύτερος και ισχυρότερος του ανθρώπινου σώματος δεν διαθέτει τενόντιο έλυτρο (synovial sheath), περιβάλλεται από έναν παρατένοντα (paratenon). Βρίσκεται στο πίσω μέρος της κνήμης και συνδέει τους γαστροκνήμιο και υποκνημίδιο μυ με την πτέρνα όπου και προσφύεται. Είναι εξαιρετικά ισχυρός και υποβαστάζει δυνάμεις δεκαπλάσιες του βάρους του σώματος στα κατακόρυφα άλματα. Η ιδιαιτερότητα του αχίλλειου τένοντα είναι ότι δεν έχει δική του αιμάτωση και τροφοδοτείται με αίμα από παρακείμενους ιστούς και από αρτηρίδια του παρατένοντα που είναι ελάχιστα. Το γεγονός αυτό προσδίδει στον αχίλλειο τένοντα φτωχή τροφοδοσία σε ωφέλιμα συστατικά διά της κυκλοφορίας και μη επαρκή αποβολή άχρηστων ουσιών από την περιοχή με συνέπεια να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος σε τραυματισμούς και εκφυλιστικές βλάβες. Επίσης για τον ίδιο λόγο η αποκατάσταση του (επούλωση) είναι αργοπορημένη συγκριτικά με άλλους τένοντες που έχουν αυτοφυή αιμάτωση. Οι αθλητικές δραστηριότητες είναι ο υπ’ αριθμόν ένα παράγοντας πρόκλησης τραυματισμού του αχίλλειου τένοντα. Η τενοντίτιδα και η τενοντοπάθεια του αχίλλειου τένοντα είναι αρκετά συχνές κακώσεις των αθλούμενων κατά τη διάρκεια των αθλητικών τους δραστηριοτήτων. Όμως η ολική ρήξη του αχίλλειου τένοντα είναι ένας από τους σοβαρότερους τραυματισμούς για έναν αθλούμενο αλλά κυρίως για έναν επαγγελματία αθλητή.
ΤΕΝΟΝΤΙΤΙΔΑ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΤΕΝΟΝΤΑ
Πρόκειται για οξεία φλεγμονή του παρατένοντα που εκδηλώνεται με πόνο επιδεινούμενου με τις κινήσεις. Ο παρατένοντας εμφανίζει τοπική θερμότητα και στο 70% των περιπτώσεων, στην ψηλάφηση, παρουσιάζεται ελαφρά διογκωμένος συγκριτικά με τον υγιή. Η τενοντίτιδα του αχίλλειου τένοντα οφείλεται σε μικροτραυματισμούς που επαναλαμβάνονται προκαλώντας μικρορίξεις ορισμένων ινών. Η αυξημένη τάση που εφαρμόζεται στον τένοντα κατά την διάρκεια της άθλησης και η υπερβολική χρήση του πολλές φορές κάτω από συνθήκες μη ιδανικές προκαλούν την τενοντίτιδα στον αχίλλειο τένοντα που είναι άσηπτη φλεγμονή δηλαδή δεν προέρχεται μόλυνση από μικροοργανισμούς. Οι συνθήκες που ευνοούν την πρόκληση της τενοντίτιδας του αχίλλειου είναι: ακατάλληλα υποδήματα, ανώμαλο και σκληρό έδαφος, μη κατάλληλη προετοιμασία (ζέσταμα-διατάσεις), υπερβολική διάρκεια και ένταση της άσκησης κ.α.
ΤΕΝΟΝΤΟΠΑΘΕΙΑ – ΟΛΙΚΗ ΡΗΞΗ ΤΕΝΟΝΤΑ
Εάν η οξεία τενοντίτιδα δεν αποκαθίσταται πλήρως και ο αθλούμενος επαναρχίσει τις αθλητικές του δραστηριότητες τότε έχουμε υποτροπή του φαινομένου. Το γεγονός αυτό, μπορεί να επαναληφθεί κάποιες φορές λόγω της ηπιότητας των συμπτωμάτων που οδηγεί τον αθλητή να υποθέτει ότι έχει ξεπεράσει το πρόβλημα του. Σε αυτήν την περίπτωση περνάμε σε μία άλλη κατάσταση που λέγεται τενοντοπάθεια του αχίλλειου τένοντα. Έτσι, ο κύριος τένοντας εμφανίζει μικρορίξεις ινών και βλεννώδη εκφύλιση αυτών. Η συνέχεια είναι η δημιουργία ινώδους ιστού, οπότε περνάμε στη μορφή της χρόνιας τενοντίτιδας της περιοχής. Όπου η θεραπεία της είναι δύσκολη, επίμονη και χρονοβόρα. Η τενοντίτιδα εντοπίζεται συχνότερα στο κέντρο του τένοντα και προς την πρόσφυσή του στην φτέρνα, συγκεκριμένα 2-5,5 cm από την φτέρνα. Είναι συχνότερη σε άντρες 5 προς 1 σε σχέση με τις γυναίκες και οι ηλικίες που προσβάλλονται συχνότερα (78%) είναι 28 έως 50 ετών στα άτομα που αθλούνται. Τα άτομα που αθλούνται περιστασιακά είναι πιο ευάλωτοι από τους συστηματικά αθλούμενους σε αναλογία 68% έναντι 32%. Κατασκευαστικές ανωμαλίες του ποδιού όπως η ραιβογονία, η λειτουργική ραιβοϊπποποδία, οι σφιχτοί οπίσθιοι μηριαίοι και οι αντίστοιχοι γαστροκνήμιοι μυς, χρόνιες παθήσεις όπως σακχαρώδης διαβήτης, ο υπερθυρεοειδισμός, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ουρική αρθρίτιδα και η νεφρική ανεπάρκεια είναι παθολογικές καταστάσεις που ευνοούν και αυξάνουν τον κίνδυνο τενοντοπάθειας του αχίλλειου τένοντα. Η εγκατάσταση της τενοντοπάθειας, η μη αποκατάσταση αυτής και η συνέχιση των αθλητικών δραστηριοτήτων πολλές φορές οδηγεί στην ολική ρήξη του αχίλλειου τένοντα.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ – ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Ο πόνος και το οίδημα στην περιοχή του αχίλλειου τένοντα είναι τα βασικά στοιχεία που μας οδηγούν στη διάγνωση. Ο αθλητής νιώθει συνήθως ένα καυστικό πόνο στον αχίλλειο τένοντα μόλις αρχίσει να τρέχει που γίνεται εντονότερος καθώς συνεχίζει και αρκετά έντονος μετά τη λήξη. Το πρωί μόλις σηκώνεται από το κρεβάτι εμφανίζεται πόνος που σταδιακά σταματάει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η δοκιμασία βάδισης στις μύτες των ποδιών είναι θετική. Σε πιο προχωρημένες καταστάσεις υπάρχει «κριγμός» ενώ είναι χαρακτηριστική η πάχυνση του τένοντα συγκριτικά με εκείνη του υγιούς. Το υπερηχογράφημα είναι σημαντικό για την επιβεβαίωση της βλάβης ενώ η μαγνητική τομογραφία δίνει περισσότερες και ακριβέστερα λεπτομέρειες για τον τραυματισμένο αχίλλειο και κυρίως διευκρινίζει και διαφοροποιεί την μερική από την ολική ρήξη αυτού.
ΑΧΙΛΛΕΙΟΣ ΤΕΝΟΝΤΑΣ
Β’ ΜΕΡΟΣ
ΠΡΟΓΝΩΣΗ
Η τενοντίτιδα του αχίλλειου σε αρχικό στάδιο (οξεία φάση) θεραπεύεται σχετικά εύκολα, όμως ο αθλούμενος θα πρέπει να έχει υπομονή σε σχέση με την επανένταξή του στις αθλητικές δραστηριότητες, οι οποίες πρέπει να γίνουν προοδευτικά και μόνον αφού υπάρχει πλήρης αποκατάσταση της πάθησης. Αντίθετα εάν περάσει στην κατάσταση της χρονιότητας (τενοντοπάθεια) τότε όπως προανέφερα η αποκατάσταση είναι δύσκολη και επιμονή. Περαιτέρω υποτροπές του φαινομένου είναι δυνατόν να προκαλέσουν την ολική ρήξη του αχίλλειου τένοντα, που είναι μία κατάσταση ιδιαίτερα σοβαρή. Συμβαίνει συχνότερα σε περιστασιακά αθλούμενους και σε επαγγελματίας αθλητές και σε μεγάλα ποσοστά σε αθλούμενους, οι οποίοι ταλαιπωρούνται αρκετό χρονικό διάστημα με τενοντοπάθεια του αχίλλειου. Κατά την ρήξη ο τραυματίας νιώθει έντονα ασυνήθιστο πόνο στην περιοχή, περίπου 2,5 έως 6cm από την κατάφυση του στην πτέρνα. Επίσης συχνά παρουσιάζεται και τοπικό οίδημα (πρήξιμο).
Στην αντικειμενική εξέταση διαπιστώνεται χάσμα στην θέση της ρήξης και κατά την ψηλάφηση διακρίνεται λύση της συνεχείας κατά την πορεία του αχίλλειου τένοντα. Μία ειδική εξέταση (δοκιμασία Τόμσον) επιβεβαιώνει την διάγνωση. Συγκεκριμένα ο τραυματίας τοποθετείται σε πρηνή θέση (μπρούμυτα) με την ποδοκνημική άρθρωση έξω από το κρεβάτι. Σε αυτή τη θέση δέχεται από τον εξεταστή μία δυνατή συμπίεση στη γάμπα. Αν δεν υπάρχει προέκταση της αντίδρασης του στον αστράγαλο (πελματιαία κάμψη) αλλά το πόδι παραμένει στην ίδια θέση, η δοκιμασία είναι θετική για ρήξη.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Οι τενοντίτιδες και οι τενοντοπάθειες του αχίλλειου τένοντα αντιμετωπίζονται συντηρητικά. Η έγκαιρη διάγνωση και η άμεση αντιμετώπιση όπως και η προσαρμογή του τραυματία στην θεραπεία είναι βασικά στοιχεία για την αποκατάσταση. Ανάλογα της χρονιότητας και της βαρύτητας της βλάβης συνιστάται αποχή από τις αθλητικές δραστηριότητες. Αυτές επαναρχίζουν όταν αποκατασταθεί πλήρως η κάκωση. Ο χρόνος ποικίλει ανάλογα της βαρύτητας και είναι από τις 15 μέρες ως και 2 μήνες (εμμένουσα τενοντοπάθεια).
Στο διάστημα αυτό ο αθλούμενος υποβάλλεται σε θεραπευτική αγωγή που περιλαμβάνει: φυσικοθεραπεία (laser, υπέρηχα και κρουστικά, επίμονη μάλαξη που περιλαμβάνει τους γαστροκνήμιο και υποκνημίδιο, κινησιοθεραπεία) και φαρμακευτική αγωγή. Αυτή συνίσταται αρχικά σε αντιφλεγμονώδη φάρμακα και τοπικές αλοιφές για περίπου 12 ημέρες και ανάλογα τη βαρύτητα του φαινομένου. Εάν και εφόσον δεν υπάρξει ανταπόκριση στην εν λόγω θεραπεία εφαρμόζουμε ενέσιμη αγωγή με τη μέθοδο PRP ή τοπικές ενέσεις ενζύμων και κολλαγόνου. Οι θεραπείες αυτές, έχουν κατά μεγάλο ποσοστό επιτυχία πρέπει όμως να συνοδεύονται και από την ανάλογη προσήλωση του πάσχοντα στις οδηγίες του ιατρού που αφορούν κυρίως την επανέναρξη και τον τρόπο στις αθλητικές τους δραστηριότητες. Ενέσεις κορτιζόνης δεν επιτρέπονται. Αδυνατίζουν το τένοντα και μπορεί εύκολα να προκληθεί ρήξη αυτού. Κατά την ολική ρήξη του αχίλλειου τένοντα η χειρουργική αποκατάσταση είναι η καταλληλότερη αντιμετώπιση. Επίσης εάν η συντηρητική θεραπεία αποτύχει για την χρόνια τενοντίτιδα (τενοντοπάθεια) είναι δυνατόν να αποκατασταθεί το πρόβλημα με χειρουργική επέμβαση. Εκεί εφαρμόζεται τενοντώλυση ή διαχωρισμός των ινών του τένοντα και σε σοβαρότερες καταστάσεις αφαίρεση οζιδίων ή και τεμαχίων κοκκιώδους ιστού που έχει δημιουργηθεί από τις αλλεπάλληλες τενοντίτιδες του αχίλλειου. Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι, εφαρμόζονται δύο είδη επεμβάσεων για την αντιμετώπιση της ολικής ρήξης του αχίλλειου τένοντα. Πρώτον, η ελάχιστα παρεμβατική (minimally invasive) διαδερμική συρραφή του αχίλλειου τένοντα. Xρησιμοποιούμε μία ειδική συσκευή με πολύ μικρές τομές στο δέρμα βρίσκουμε και ράβουμε τις δύο άκρες του τένοντα και έτσι ο Αχίλλειος επουλώνεται σε σωστό μήκος και τάση.
Tα πλεονεκτήματα της διαδερμικής επέμβασης του αχίλλειου τένοντα είναι:
• Μικρή τομή που επουλώνεται γρήγορα.
• Σύντομη χρονικά επέμβαση.
• O γυψονάρθηκας που θα χρειαστεί είναι για 10 ημέρες και αντικαθίσταται από πλαστικό.
• O ασθενής μπορεί να κινεί το πόδι του από τις πρώτες ημέρες.
• Xαμηλότερα ποσοστά φλεγμονών και λοιμώξεων.
Ο άλλος τρόπος γίνεται με αρκετά μεγάλη τομή και κατά τη συρραφή είναι δυνατόν να εφαρμοσθεί επί βοήθηση και με άλλους τένοντες. Για την συρραφή χρησιμοποιούνται ισχυρά ανθεκτικά ράμματα και η αποκατάσταση είναι χρονικά σε διπλό χρόνο από εκείνο της διαδερμικής επέμβασης.
Μετά τη χειρουργική αποκατάσταση η επαναφορά στις αθλητικές δραστηριότητες πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή. Το ζέσταμά του αχίλλειου και του γαστροκνημίου και υποκνημίδιου με θερμαντικές αλοιφές όπως και η επιμελείς διατάσεις (stretching) της περιοχής αποτελούν για μεγάλο χρονικό διάστημα απαραίτητες συνθήκες για να αρχίσει ο χειρουργημένος αθλούμενος τις αθλητικές του δραστηριότητες.
ΔΡ ΞΕΝΟΦΩΝ ΡΟΥΣΣΗΣ